Nyks

Mıknatısın kullanıldığı başlıca yerlere bakacak olursak, pusula, bildiğimiz VHS videolar, kasetler, bilgisayarların içindeki floppy diskler ve hard diskler, kredi ve ATM kartları, televizyon ve bilgisayar monitörleri, kapı zili, hoparlör ve mikrofonlar, elektrikli motor ve jeneratörler, transformatörler öne çıkıyor Dikiş makinelerini de unutmayalım; yere saçılan bin tane toplu iğneyi en ufak hasarla toplamanın tek yolu mıknatıs değilse nedir? Bir de buzdolabı kapaklarının üstüne yapıştırılan süsler var tabii

MIKNATISIN KULLANILDIĞI YERLER

1- Denizciler pusula ile yönlerini bulurlar

2- Hurda yığınları arasındaki demir parçalarının ayıklanmasında

3- Vinçler de ağır yükleri kaldırmak için elektro mıknatıs kullanılır

4- Elektrik motorlarında,kapı zillerinde,telgraf ve telefon gibi araçlarda

5- Elektrik santrallerinde jeneratörlerde elektrik elde etmek için kullanılır

1 Mıknatıs neye denir?

Demir, nikel, çelik, kobalt gibi cisim ve maddeleri çeken cisimlere mıknatıs denir

2 Mıknatıs her uzaklıktan cisimleri çeker mi?

Hayır Mıknatıs her uzaklıktan cisimleri çekmez Mıknatısın tesir edebildiği belli bir uzaklık vardır Bu uzaklık mıknatısın tesir edebildiği alandır Bu alana giren ve çekebildiği cisimleri çeker

3 Mıknatısın çekim alanına giren alana ne denir?

Magnetik alan denir

4 Bir mıknatısın mıknatıslığı giderilir mi?

Bir mıknatıs erime derecesine kadar ısıtılırsa mıknatıslığı kaybolur

5 Bir mıknatısta kaç kutup vardır?

İki(2)

6 Mıknatısın iki kutbu var Bu kutuplar hangileridir? isimleri nedir?

Mıknatıstaki iki kutuptan biri kuzeyi gösteren (N) kutbu, diğer kutbu ise güneyi gösteren (S) kutbudur

1 Kuzey kutbu (N) 2 Güney kutbu (S)

7 Bir mıknatısta eksi (-) ve artı (+) kutbu var mıdır? Varsa hangi kutbu (+), hangi kutbu (-) dir?

Bir mıknatısın N ile gösterilen kısımları pozitif kutbu (+), S ile gösterilen kutbu ise negatif(-) kutbudur

8 Mıknatısın hangi kutbu diğer kutbundan daha fazla çekme özelliğine sahiptir?

Her iki kutupta aynı büyüklükte (şiddette) çekme özelliğine sahiptir Mıknatısın bir kutbu diğer kutbundan daha fazla çekme özelliğine sahip değildir

9 Bir mıknatısın kuvvet alanı ne demektir?

Mıknatıs etrafında bulunan demir tozlarına veya iğneye tesir edebildiği alana o mıknatısın kuvvet alanı denir

10 Bir mıknatısın çekme özelliğinin en fazla olduğu yere ne denir?

Mıknatısın kutupları (uç noktaları)

11 Tek kutuplu mıknatıs var mıdır?

Hayır Yoktur

12 Bir mıknatısın çekme ve itme özelliği nasıldır?

Farklı cins kutuplar birbirini çekerler

Aynı cins kutuplar birbirini iterler

13 En önemli magnetik maddeler hangileridir

En önemli magnetik maddeler, demir, nikel, çelik ve kobalttır Magnetik doğal bir mıknatıstırSiyah birtaşı andıran ve doğada tabii olarak bulunan demir, nikel, çelik ve kobaltı çeken demir filizine magnetit adı verilir

14 Mıknatıs, bir pusulaya yaklaştırıldığında, pusula iğnesi neden sapar?

Pusula iğnesi bir mıknatıstır Başka bir mıknatısın çekim alanına (magnetik alan) girerse pusula iğnesi sapar

15 Mıknatısları korumak için yere düşürmemek gerekir Niçin?

Mıknatısta atomlar belli bir çizgi üzerinde düzenli bir biçimde dizilirler Mıknatıs yere çarpınca bu diziliş bozulabilir ve mıknatıs kırılabilir Büyük mıknatısın magnetik çekim alanı da büyük olur Mıknatıs yere düşüp kırıldığında mıknatıslık özelliğini kaybetmez, fakat mıknatıs ikiye bölünürse, küçülür Küçük mıknatısın magnetik çekim alanı azalmış olur Mıknatıs ne kadar parçaya ayrılsa da, yine her parçasının kuzey (N) ve (S) kutbu vardır Bu özellik kaybolmaz Bir mıknatıs yüksek sıcaklığa kadar ısıtılırsa, mıknatıslığı zayıflayarak kaybolur

16 Bir pusula île bir mıknatısın kutbunu nasıl bulursunuz?

Kutbu bilinmeyen mıknatısı, pusulaya yaklaştırırız Pusula iğnesinin hangi kutbunu itiyorsa, mıknatıs pusula kutubu ile aynı kutupludur Çektiği uçlar ise zıt kutupludur

17 “Pusulanın kutusu demir olamaz” diyoruz Neden? Bu kutu hangi madde ya da maddelerde yapılmalıdır?

Pusulanın kutusu demir otursa, magnetik özelliğini zamanla kaybeder Kutu magnetik olmayan madde ya da maddelerden yapılmalıdır Örneğin; plastik, tahta vb gibi

18 Bir mıknatısın demirden mi yoksa, çelikten mi olduğunu nasıl anlarsınız?

Magnetik özelliği gösteren maddeler, tek yönde sürtme ile mıknatıslanır Sürtme ile elde edilen mıknatıslanma kısa süreli mıknatıslanmadır Çelik mıknatıslanırsa, mıknatıslanma özelliğini uzun süre korur Makas sürtme ile mıknatıslanır Eğer mıknatıslık özelliği uzun süre kalırsa, makas çelikten yapılmış demektir Sürtme ile mıknatıslık özelliği çok kısa sürede kaybolursa, demirden yapılmış olduğu anlaşılır Elinizdeki demirden yapılmış veya plastikten yapılmış tükenmez kaleminizi kazağımıza sürterek, küçük kağıt parçalarının üzerine tuutunuz Negörürsünüz? Kaleminiz küçük kağıt parçalarını çeker Sonra bu çekme özelliği hemen kaybolur Eğer kaleminiz çelikten yapılmış olsaydı, bu mıknatıslık özelliği uzun süre kaybolmayacaktı

19Bir mıknatısı at nalı şeklinde yapmanın ne gibi yararı vardır?

At nalı şeklinde olan mıknatıslarda, her iki kutup yani N ve S kutbu birbirine çok yakındır Bundan dolayı kutuplar arasında güçlü bir magnetik alan oluşur Bu mıknatısalar demir tozu içine sokulduğunda demir tozları iki kutup arasında ip gibi dizilirHerhangi bir magnetik maddeye yaklaştırıldığında daha çok şiddetle çeker

20 Bir mıknatısta yalnız S yada yalnız N kutbu elde edilebilir mi?

Hangi çeşit mıknatıs otursa olsun, parçalara ayırsanız dahi, yine N ve S kutuplu mıknatıslar elde edersiniz Tek kutuplu mıknatıs elde etmek mümkün değildir

21 Bir çubuk mıknatısın kutupları neresinde bulunur?

Bir çubuk mıknatısın kutupları, mıknatısın uç kısımlarında bulunur Bir çubuk mıknatısını demir tozları içerisine daldırırsak, en fazla uç kısımlarında demir tozlarının toplandığını görürüz Demir tozlarının toplandığı bu uç kısımlara mıknatısın kutupları denir

22 Bir çubuk mıknatısın kutupları, çubuğun uçlarından eşit uzaklıkta mıdır?

Bir mıknatısta kutuplar uçlardan eşit uzaklıktadır Kutuplar; çekim şiddeti (kuvveti) bakımından birbirine eşit ve simetriktir

23 Aynı isimli mıknatıs kutuplarının birbirine yaptığı etkiyi açıklayınız?

Karşılıklı konulan iki mıknatısın birbirlerini itmesi veya çekmesi kutuplarına bağlıdırAynı isimli kutuplar birbirini iter Zıt isimli kutuplar ise birbirlerini çekerler Mıknatısların karşılıklı konan S kutbu N kutbunu çeker Bir mıknatısta N kutuplar ya da S kutuplar karşılıklı konulursa, birbirini ittiği görülür

Karşılıklı konulan aynı cins kutuplar birbirini iter Birinden diğerine kuvvet çizgisi ulaşmaz Bir mıknatısta, karşılıklı konulan zıt isimli kutuplar birbirini çekerler N kutbundan çıkan kuvvet çizgileri,

diğer mıknatısın S kutbuna ulaşarak çekim kuvvetini sağlar

24 Çubuk mıknatıslarında, mıknatıslık özelliklerinin uzun süre devam edebilmesi için,mıknatıs kullanılmadığı zaman nasıl bir önlem alınmalıdır?

Çubuk mıknatısların, mıknatıslık özelliğim uzun süre koruyabilmeleri için, magnetik olan maddelerden, yani mıknatısın çekme özelliği olan maddelerden uzak tutması gerekirÖrneğin; sürekli olarak bir demire yakın tutulan mıknatısın mıknatıslık özelliği azalmış olur

25 Etkiyle mıknatıslanan çelik iğne mi, yoksa yumuşak demir çivi mi mıknatıslığını daha uzun süre korur?

Etkiyle (tesirli) mıknatıslanmada, çelikten yapılmış olan, çelik türü maddeler daha uzun süre kalan mıknatıslık özelliği gösterirler Yani çelik iğnenin mıknatıslık özelliği demir çividen daha uzun sürelidir

26 Çelik bir kayık yapıp mıknatısladıktan sonra yüzdürürseniz, nasıl bir durum gözlersiniz?

Kayık çelikten yapılmış ve mıknatıslanmış olduğu için, mıknatıslık özelliğini uzun süre koruyacaktır Mıknatıslık özelliği suda da geçerlidir Yani mıknatıs özelliğim kayık suda da gösterecektir Onun için kayık suda ilk karşılaştığı demir, nikel ve kobalttan yapılı bir cisme yapışarak kalacaktır Örneğin, bu kayık bir demirden yapılı geminin yanından geçemez Gemiye yapışıp kalır Çünkü; mıknatıs özelliğinde olan bu kayık suda da mıknatıslık özelliğini gösterecektir

27 Geçici ve daimi mıknatıslanma ne demektir?

Mıknatıslık özelliğim uzun süre koruyamayan ve kolayca kaybeden maddelere geçici mıknatıs denir Örneğin; ham demir, mıknatısa sürtülüp, bir süre bekletilirse, başlangıçta kazandığı mıknatıslık özelliğim kaybeder

28 Mıknatıslık özelliğini uzun süre koruyabilen (sert çelik gibi) maddelere daimi yani sürekli mıknatıs denir

Yer’in manyetik kutupları ile coğrafi kutupları çakışık olmadığından pusula ibresi Yer üzerinde çok yerde coğrafi kuzey kutbu göstermez Pusula ibresi ile coğrafi kuzey-güney doğrultusu arasında bir açı vardır Bu açı sapma açısıdır Sapma, bulunulan yere göre,doğuya veya batıya doğru olur Sapma, yıllara ve mevsimlere göre değişir

29 Mıknatısın kullanım alanlarım sayınız

Mıknatıs günlük yaşantımızda hemen hemen her yerde kullanılmaktadırSana yiden elektronik eşyalara, evlerde kullandığınız araç gereçlere kadar her yerde mıknatıs vardırDenizciler, pusula ile denizlerde yönlerini bularak yolculuk yaparlarVinçler, ağır demir yüklerim elektromıknatıs sayesinde kaldırırlarKapı zili, telgraf, telefon, radyo, televizyon gibi bir çok araçlar elektromıknatıs sayesinde çalıştırılır Elektrik motorlarının yapısında mıknatıs bulunur Hurda yığınlarının arasından demir parçalarını ayırmak için yine mıknatıs kullanılırElektrik santrallerinde jeneratörlerden elektrik elde etmek için yine elektromıknatıslardan yararlanılır