Nyks

Molla Fenari, Nisan 1350’de doğdu. Asıl adı Şemseddin Muhammed b. Hamza’dır. Maveraünnehir bölgesinde ya da Bursa’daki Fenar köyünde doğduğu rivayet edilir.

Molla Fenari, ilk öğrenimini babasının yanında tamamladıktan sonra İznik’te Alaeddin Ali Esved’in derslerine devam etti. casıyla arasında geçen ilmı bir tartışma yüzünden oradan ayrıldı ve Amasya’ya gitti. Amasya’da Cemaleddin Aksarayı’nin öğrencisi oldu ve 1376 yılında kendisinden icazet aldı. Ardından Seyyid Şerıf el-Cürcanı ile birlikte gittiği Kahire’de başta Ekmeleddin el-Babertı olmak üzere çeşitli alimlerden şer‘ı ilimleri tahsil etti; Babertı’den de icazet aldıktan sonra Bursa’ya döndü. Yıldırım Bayezid tarafından Manastır Medresesi müderrisliği ve bunun yanı sıra 1393 yılında Bursa kadılığı ile görevlendirildi. Bu vazifesini on yıl kadar sürdürdü. Ankara Savaşı’nın ardından Timur’un askerleri Bursa’yı ele geçirince, daha önce Yıldırım Beyazıt’in esir alıp hapsettirdiği Karamanoğlu Alaeddin Bey’in iki oğlu 2. Mehmet Bey ve Ali Bey hürriyetine kavuşmuş ve Timur tarafından Karamanlı ülkesinin yönetimine getirilmişti. Molla Fenarı de muhtemelen Mısır seyahati dönüşünde Konya ve Karaman’a uğradığında tanıştığı Mehmet Bey’le Karaman’a gitti. Orada on yıldan fazla bir müddet ders verdi.

Molla Fenari Hz. Osmanlı Devleti’nin İlk Şeyhülislamı Olarak Anılır
1414 yılında Bursa’ya döndü ve Çelebi Sultan Mehmet devrinde 1415 yılında ikinci defa Bursa kadılığına getirildi. 1419 yılında çıktığı hac seyahatinden dönerken Kahire’ye uğradı ve el-Melikü’l-Müeyyed Şeyh el-Mahmudı’nin isteğiyle bir süre orada kaldı. Kahire’de bulunduğu sırada dönemin önde gelen alimleriyle ilmı müzakerelerde bulundu ve ders verdi. 1420 yılında Mısır’dan ayrılan Molla Fenarı, Kudüs’e uğradıktan sonra Bursa’ya döndü ve eski görevine devam etti. 2. Murat tarafından 1425 yılında müftülük vazifesine tayin edildi. Bu unvanı taşıyan kimsenin diğer ulemaya nisbetle önemli bir mevki işgal ettiği bilinmekle birlikte bazı kaynaklarda Fenarı’nin ilk şeyhülislam olarak anılması, payitaht müftülük makamının 16. yüzyılın ortalarında ulaştığı kurum hüviyetiyle kelimenin kazandığı “devletin bütün ilmiye sınıfının resmı mercii” anlamında düşünülmemelidir.

İlmiye Sınıfına Verilen İlk İmtiyaz
Osmanlı Devleti’nde ilmiye sınıfına tanınan imtiyazlar ilk defa Sultan 2. Murat tarafından Molla Fenarı ailesine verildi. Gerek devlet erkanının gerekse halkın saygı gösterdiği ve maddı durumu iyi olmasına rağmen sade bir hayat yaşadığı nakledilen Molla Fenarı geçimini sağlamak için ipekçilikle meşgul oldu. Taşköprizade, Fenarı’nin vefat ettiğinde 10.000 ciltlik bir kütüphane bıraktığına dair bir rivayet kaydeder. Molla Fenarı, Kudüs’te bir medrese ile Bursa’da üç mescid ve bir medrese yaptırdı, 1430 tarihli vakfiyesiyle bunlara birçok emlakini tahsis etti.

Molla Fenarı, Osmanlı Devleti’nde tasavvufa ilgi duyan ilmiye mensuplarının önde gelenlerindendi. Tasavvuf kültürüne olan yakın ilgisi bazı eserlerinde açıkça görülür.

Öğrencileri arasında oğlu Mehmed Şah Fenarı, Şehabeddin İbn Arabşah, Kadızade-i Rumı, Kutbüddinzade İznikı, Kafiyeci, Emır Sultan, Molla Yegan ve İbn Hacer el-Askalanı gibi alimler bulunmaktadır.

Molla Fenari Hazretleri’nin Kabri Nerede?
1430 yılında yaptığı ikinci hac yolculuğunda da Kahire’ye uğrayan Molla Fenarı buradaki alimlerle ilmı görüşmeler yaptı. Döndükten kısa bir süre sonra 15 Mart 1431’de Bursa’da vefat etti. Cenazesi kendi yaptırdığı caminin hazıresine defnedildi.